Tiyatro Türleri

Tiyatro, insan yaşantısının görülmemeye çalışan yanlarını tüm çıplaklığıyla göz önüne serip, seni sana anlatan ama bunu yaparken de yanındakini kastediyormuş hissiyatı yaşatıp seni yanındakini uyarmaya iterken sonrasında derin bir iç hesaplaşmayla başbaşa bırakan hayatın bütünü olan sanattır.

Tarihi ilk olarak Ön Türklerden başlayıp kadim Mısır, Sümer ve Yunan uygarlıklarıyla devam etmekle birlikte temelleri bilinmeyen zamanların anlatıldığı ritüellere dayanır. İlk olarak şaman törenlerinde tiyatro unsurlarına rastlanmaktadır. Yakın tarihte ise Eski Yunan döneminde Dionysos için gerçekleştirilen dini törenlerde görülür.

Son dönem Türk edebiyatının tiyatroyla buluşması ise Tanzimat Dönemi’nde gerçekleşmiştir. Tanzimat öncesi dönemlerde tiyatro ve tiyatro türleriyle oldukça benzerlik gösteren orta oyunu, meddah veya Karagöz-Hacivat gölge oyunları karşımıza çıkmaktadır.

Tiyatro başlı başına bir sanatsal tür olmakla birlikte, kendi içinde de çeşitli dallara ayrılmaktadır. Her bir tiyatro türü farklı özellikleri içerisinde barındırsa bile, birbiriyle benzerlik gösteren tiyatro türleri de karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca tiyatro türleri; müzikli veya müziksiz olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun yanı sıra müzikli ve müziksiz tiyatro türleri de kendi içinde alt dallara ayrılmaktadır.

1. Müzikli Tiyatro Türleri

Tiyatro, izleyiciye dramatik metinlerin canlandırma yoluyla aktarılması olarak tanımlanır. Oyuncu bu senaryoya uygun şekilde sahnede olayları canlandırarak izleyiciye sunar. Buna ek olarak müzikli tiyatro türleri de izleyiciye belirli olayların aktarılmasını çeşitli dans, vücut figürleri ve müzik yoluyla gerçekleştirir. Genel olarak müzikli tiyatro türlerini şu şekilde açıklayabiliriz:

Opera

Opera, olayların seyirciye müzik yoluyla anlatıldığı tiyatro türleri arasında yer alır. İçeriğinde diyalog barındırabileceği gibi müzikli bölümleri de bulunmaktadır.

Operet

Operet türünde ise olaylar seyirciye daha çok müzik yoluyla aktarılır. Diyalog kısımları daha az, müzik kısımları ise daha fazladır. Operetin en önemli özelliği dekor ve kostümlerin göz alıcı şekilde hazırlanmasıdır.

Pantomim

Seyirciye yansıtılmak istenilen duygu ve düşünceler sözlü olarak yansıtılmaz. Çeşitli jest, mimik, el hareketleri ya da eşyalar yoluyla anlatılmak istenilen olaylar veya duygular izleyiciye yansıtılır.

Müzikal

Müzikal, içeriğinde diyaloglarında bulunduğu tiyatro türüdür. Ancak çoğunluğu müzikli kısımlardan oluşmaktadır. Dans, müzik gibi yollarla olaylar seyirciye aktarılır.

Revü

Eleştiriye dayalı tiyatro türüdür. Seyirciye aktarılan olaylar arasında bağlantı yoktur. Anlatılan her bir olay kendi içinde bağlantılıdır. Monolog, ezgi veya karşılıklı olarak nükte içeren atışmalardan oluşan tiyatro türüdür.

Bale

Dram ve lirik arası temalardan oluşan müzikli tiyatro türüdür. Genellikle dans ve müzik ön plana çıkmakla birlikte kostüm ve dekor da önem arz eder.

Tuluat

Tuluat belirli bir konu ve olay olgusuna bağlıdır. Ancak bu konu ve olay olgusu seyirciye aktarılırken belirli bir metne ya da diyaloğa bağlılık söz konusu değildir. Doğaçlama yoluyla izleyiciye olay aktarılır.

Skeç

Maksimum 5-6 dakika olacak şekilde canlandırılan müzikli tiyatro türüdür.

2. Müziksiz Tiyatro Türleri

Müziksiz tiyatro türleri kendi içinde 3’e ayrılmaktadır. Bunlar trajedi, komedi ve dramadır. Müziksiz tiyatro türleri iseşu şekilde açıklanabilir:

Trajedi

Trajedi, çeşitli yöntemlerle izleyiciye telkin vermeyi amaçlayan tiyatro türüdür. Senaryo izleyiciye heyecan, korku veya acındırma yoluyla telkinlerde bulunmayı amaçlar. Tiyatronun en eski türlerinden arasında ilk sırada yer alır. Yunan döneminde özellikle dini törenlerde ilk ortaya çıkışı gerçekleşmiştir. Trajedide asil bir üslup ve şiirsel bir dil vardır. Kaba, günlük dile yer verilmez.

Komedi

İzleyiciye güldürü vasıtasıyla olayları aktarmaya çalışan tiyatro türüdür. Seyircileri güldürmeye dayalı bir tür olduğu için, bu tiyatro türünün konuları günlük hayattandır. Bu nedenle karakterlerden de günlük hayattan seçilir. Tüm bunlara bağlı olarak ve trajediden farklı olarak argoya yer verilir ve kaba bir üslup kullanılır.

Drama

Drama ise basitçe trajedi ve komedinin karışımıdır denilebilir. Olaylar güldürü yoluyla aktarılabileceği gibi, korku ve heyecan gibi duygularla izleyici tetiklenmeye çalışılır. Şiirsel bir dille yazılabileceği gibi düz yazı tarzında da yazılabilmektedir.